Burundi is een apart verhaal; waardoor ik dit verhaal probeer te vertellen vanuit de gebeurtenissen en gedachten van de 4 aanwezige personen: Anton Vos, Dick Gouda, pa en ikzelf.
Anton en Dick zijn al 2 dagen voor ons aanwezig in Burundi door een veranderde vlucht. Heerlijk genoten van het mooie weer, de natuur, de mensen en een grote fles Primus (bier). Daarnaast even geld wisselen bij de bank, waarbij men in acht moet nemen dat er een wisselkoers is: 10.000 Burundese Franc is 5 euro. Best lastig als je een paar duizend euro moet wisselen. Dit houdt namelijk in dat je ongeveer 5 personen aan het werk zet, die met allerlei drukke handbewegingen en telmethodes (handmatig) het geld tellen en samenbinden met stukken touw.
De rondleiding in de bakkerij zorgt voor een negatief oordeel over de progressie die er is gemaakt in de bakkerij. Hopelijk is pa bij de aankomst positiever gestemd. Dit blijkt ook zo te zijn. Pa ziet direct de mogelijkheden; misschien iets te enthousiast (zit een beetje in pa zijn karakter). De problemen die er namelijk zijn, zijn niet zomaar opgelost. Zoveel personeelsleden dat er bij ons een fabriek van zou kunnen draaien; gebrek aan hygiëne; betonnen wegrottende vloer; overal drempels, hokjes en te schuine afstapjes en het belangrijkste de taalbarrière (een mixtaal van Frans en Kurundi; kortom onverstaanbaar).
Gelukkig was Dick erbij. Hij heeft machines aan de praat gekregen die geen signaal meer gaven; maar veel belangrijker voor de Burundezen was het volgende: 'Dick schiep licht'. Dat houdt in dat hij 2 TL-buizen verving die in het magazijn stonden. Ongelooflijk wat die elektricien uit Nederland allemaal kan.
Hij heeft ook zeer veel reclame gemaakt voor de Elgo in Eethen. De ballonnen vlogen regelmatig de lucht in. Daarnaast zijn ze eindelijk bekend gemaakt met het merk "Miele, er is geen betere"; goede balpennen overigens.
Zeer opvallend detail is dat de mensen die werken eruitzien als afgetrainde atleten, maar dat de opzichters en 'de mensen die denken dat ze dat zijn' een behoorlijke buik hebben; mooie kleding en een auto.
Zondag was de dag van de kerkdienst. Deze had een nare voorgeschiedenis doordat we door iemand waren verzocht om niet naar deze kerk te gaan, anders zou dat weleens problemen voor ons kunnen opleveren. Door de sfeer en alle bewaking werden we toch wat angstiger, maar onze medekerkganger verzekerde ons dat er niets aan de hand was (dit was op Zondagmorgen). Pa en Dick hadden slecht geslapen en pa zijn angst was dermate groot dat hij in zijn dagboek had geschreven waar we heen zouden gaan, mocht er iets met ons gebeuren. Achteraf smakelijk om gelachen, op dat moment was het heel serieus.
Maandag was de uitpakdag bij het weeshuis. Ontroerend om te zien dat kinderen zo blij zijn met een schrift, tandenborstel en een pen. Er zaten ook enkele naaimachines bij voor de nonnen om kleding te maken voor de kids. Anton pakte een gigantisch cadeau uit: de sjoelbak. Eerst netjes voordoen hoe het moet, maar daar begrepen ze weinig van. Ik had eerder het idee dat ze de stenen met effect in de gaten wilden gooien en anderen pakten de stenen echter al weg voordat ze het einde van de baan bereikten: apart spel dat sjoelen.
Op maandag hebben we bij het weeshuis een grote trampoline geplaatst. Het was duidelijk dat ze nog nooit zoiets hadden gezien. Vergelijk het maar met iemand die probeert hard te lopen op een zeepbaan. Wat voor mij onbekend was is het aantal mensen dat op een trampoline kan: ongeveer 15, maar 20 past ook.
Het leek een soort 'survival of the fittest'. De kleintjes werden volledig omver gebeukt en onder de voet gelopen. Gelukkig was er een dag later de maximaal 4-personen regel.
Het 'survival-verhaal' komt ook voor wanneer we bij de bakkerij en de naastgelegen bouw brood, snoep en kleding uitdelen. Bij een soort vervroegde Sinterklaasactie trappen volwassen mensen kinderen onder de voet omdat ze een snoepje krijgen. Later ging dit gelukkig beter.
De bakkers kregen ook nieuwe werkschoenen; die ze al verdeeld hadden voordat ze naar de maten hadden gekeken. Dit zorgde ervoor dat sommige met gekromde tenen in de schoenen liepen, maar ze hadden tenminste wel schoenen, dat vonden ze zelf het belangrijkste.
Het was niet alleen maar een lach. De tranen vloeiden ook toen Anton, Dick en pa een pauze namen; de straatkinderen kwamen erbij zitten en gingen op schoot zitten. Anton heeft een klein kind op schoot met afgeraffelde kleding waarvan de moeder op de bouw stenen moet sjouwen en geen aandacht aan het kind kan geven. Anton barst in huilen uit als hij zich afvraagt wat de toekomst voor deze kinderen is; eerlijk gezegd is deze nihil. Het kind op schoot begrijpt er weinig van, maar gaat toch meesnikken. Dick, een man van 67 jaar die toch al het nodige heeft meegemaakt in zijn leven, kan het ook niet drooghouden. Pa heeft deze moelijke momenten ook; een verlangen naar thuis; teleurstelling over de geboekte progressie en ongelijke verdeeldheid in landen als deze.
Ik ben inmiddels ook volledig ingelicht over de geschiedenis van de gemeente Aalburg. Ik wist al dat pa graag praat over 'den diee van den diee'; Anton en Dick bleken deze eigenschap ook te bezitten. Zeer grappige verhalen zaten er trouwens bij. Daarnaast was de douche elke dag dermate koud dat pa bang was over 'iets dat in de schulp zou blijven zitten'; geen idee wat hij daarmee bedoelde.
Dinsdag en Woensdag waren voorspoedige dagen in de bakkerij waarbij het steeds beter ging.
Woensdagmorgen heeft Anton zich nog ontdaan van zijn kleren. Hij voelde zich rijk ten opzichte van de mensen op de bouw en heeft in een impulsieve bui zijn kleren maar weggeven, zodat hij in zijn boksershort naar het huis gegaan. Op Woensdagmiddag hebben we nog heerlijk genoten van een middagje aan het meer met nijlpaarden en een 'bak koffie'. We zaten op het terras en drie personen bestelden koffie. Dit duurde echter behoorlijk lang. Het resultaat mocht er zijn hoor: we kregen namelijk 3 thermoskannen koffie; foutje in de communicatie gok ik.
Conclusie is dat het werk van Kees Schook is voortgezet. De bakkerij draait goed, men weet wat ze moeten doen om vooruit te gaan. Ze hebben meer kennis gekregen van brood en productie. Daarnaast is het weeshuis geholpen zodat er weer brood op de plank ligt voor 50 kinderen voor 1 jaar. Deze reis heeft ons veel geleerd over de benodigdheden en mogelijkheden in Burundi. De bakkerij is klaar voor ons, maar ontwikkelingswerk staat nog in de kinderschoenen.